Nu weer verder met de geschiedenis. Blijkbaar is Rudy het eens met het voorgaande.
Omstreeks 1500 ontstaan na Noord-Italië, Cordoba en Zuid-Duitsland ook metropolen aan de Noordzee. Gemeld wordt dat het te maken heeft met de uitbreiding van de handel van de Noord-Italianen naar het Noorden. Zelf willen ze niet verder gaan dan de Noordzee. En dat hoeft ook niet, want De Nederlanden verzorgen dat voor hen. Dus in eerste instantie speelt positie in handelsstromen een rol. Daar komt bij dat Parijs zich ontwikkeld tot de grote mogendheid. Ook Zuid-Duitsland wordt belangrijk, omdat de Alpenpassen geschikt worden gemaakt voor het grotere transport. En over het land ontstaan dus grote handelsstromen naar het Noorden. Vooral Antwerpen komt dan in beeld voor aansluiting op de zee. Techniek speelt ook een rol, want de boten worden verbeterd. De zee gaat een grotere rol spelen. Holland speelt nauwelijks een rol en wordt tot in de 17e eeuw aangeduid als Vlaanderen.
De opkomst van Vlaanderen, Brabant en vervolgens Holland is ook niet zo vreemd, want is in de Duitse (en Italiaanse) traditie van stadstaten. Deze stadstaten zijn in eerste instantie zeer succesvol, omdat ze meer openstaan voor innovaties dan de door adellijke bovenklasse beperkte mogendheden. Bovendien zijn ze in staat door betere schepen om de mogendheden (Frankrijk, Spanje, Ottomanen) letterlijk te omzeilen en aan het rijke Azië te gaan leveren. China is door financiële speculatie met gedrukte bankbiljetten teruggegaan naar edelmetalen en dat is wat de Italianen met grote hoeveelheden als financiers van Spanje naar China exporteren. De Nederlanden (ja vanuit Duitsland gezien) en later vooral de Engelsen voegen daar de drugshandel aan toe (Ja van alle tijden).
De Nederlanden wisten vooral als rafelrand van Europa het avontuurlijke deel van het Europese grootkapitaal aan zich te binden, doordat ze hier geen last hadden van hebberige vorsten. Integendeel het grootkapitaal had de regenten hier volledig in hun zak (zoals nu in Hong Kong en Singapore). Van de 20 rijksten in NL (17e eeuw) en ook in België (16e eeuw) was 80% buitenlands. Maar goed een belangrijk item voor NL metropool.
Maar al snel nemen de grote mogendheden (Frankrijk, Engeland en Turkije) de innovaties over en macht weer in handen in de 17e eeuw. Overheid en macht zijn een steeds terugkerend aspect bij metropoolvorming. Een groter gecontroleerd achterland werpt zijn vruchten af. Parijs, Londen en Istanboel gaan richting 1 miljoen inwoners, terwijl de metropolen aan de Noordzee op zijn best stagneren.
Toch kun je aan deze voorstelling van zaken afdingen. NL en België zaten in 1700 aan bijna 5 miljoen inwoners. De meesten in de Zuidelijke Nederlanden. En je zou kunnen stellen dat dat was met 2 metropolen. De Randstad Holland had 700.000 inwoners (Amsterdam 200.000). Parijs (500.000 inwoners) had een achterland van 21 miljoen inwoners, Londen (600.000) van 8 miljoen. (China (Beijing 650.000) overigens 138 miljoen en India 165 miljoen; MO al vanaf jaar 0 30 miljoen (Istanbul 700.000); (W)Europa had zo’n (81) 100 miljoen inwoners). Maar in het verdeelde Duitsland 15 miljoen en je zou kunnen stellen dat dat het achterland was van NL en België. Niet helemaal uit de lucht gegrepen, want vanaf de 17e eeuw stikte het van de Duitsers in NL tot en met in de financiële top en de Koninklijke Familie. En dit zal zo blijven tot de eenwording van Duitsland. Dan droogt dat achterland op. Of liever gezegd worden de rollen omgedraaid en wordt NL de ZZP’er van Duitsland.
Maar je kunt het beeld van 1700 ook weer verder kantelen. Als je heel Holland als 1 metropool neemt moet je ook steden als Parijs, Londen, Beijing en Istanbul vergroten met omliggende stedelijke agglomeratie. Dan gaan ze allemaal over het miljoen heen. Ook N. Italie ( van 1500 tot 1700 veruit rijkste) kunnen we als 1 metropool beschouwen.
In de 18e eeuw stagneert de groei van de steden/metropolen, omdat de techniek/hygiëne niet meer kan verdragen. Pas de westerse industriële revolutie zal groei van de bevolking toestaan.
Nog even een uitstapje naar Japan. Fascinerend is dat toen wij in de 17e eeuw handel dreven met Japan, leefden daar al 17 miljoen mensen op een bewoonbare oppervlakte vgl met NL. Dat was hier ondenkbaar. Nu 120 miljoen, maar daar komen we nog op terug.
China stond in de 18e eeuw aan zijn top en op de top. Beijing ging als eerst stad ter wereld door de 1 miljoen inwoners, hetgeen toen nog een teken was van zeer grote welstand.
We zijn nu in een handomdraai aangekomen in 1800. Engeland, Rusland en Noord-Amerika komen in zicht.
We zien dat er een lijn in zit: cultuur en steden waaieren uit naar de periferie. Daarom komen we op het bekende model van de blauwe banaan, ontwikkeld in Frankrijk. Daarin ziet men een ontwikkeling vanuit Italie naar Engeland.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Blauwe_Banaan (..) De Blauwe Banaan is een ruimtelijk concept dat zijn oorsprong vond in 1989 en ontwikkeld is door onder andere Roger Brunet van het Franse instituut RECLUS. Het schetst een multinationale Europese megalopolis, die verschillende metropolen uit verschillende (West-)Europese staten omvat. Grofweg begint de Blauwe Banaan bij de agglomeraties van Milaan en Turijn, en eindigt het bij de agglomeraties in de West-Midlands van Groot-Brittannië, met daartussen de agglomeraties van onder andere de Randstad, de Vlaamse Ruit en het Ruhrgebied. (..)
Maar het is volgens mij genuanceerder:
Tot 500 draait het om Rome en van 500 tot 1000 M. Duitsland (Franken), rond 900 vikingen, rond 1400 N. Duitsland (Hanze) tot 1500 om N. Italië en tot 1700 Spanje, van 1400 tot 1600 Z. Duitsland en tot 1800 om Frankrijk, tot 1900 om Engeland en daarna om USA. (Van 500 tot 1500 MO en tot 1800 China en India rijker)
Economisch als estafette, want er waren natuurlijk wel contacten, maar ook met andere gebieden. Die golfbeweging geloof ik ook wel sterk in en dat heeft met macht te maken. Iedereen probeert een Europees rijk te stichten (eventueel met Midden-Oosten erbij). In navolging van Romeinen. Ik heb een paar artikelen die stellen dat Romeinse rijk niet opgehouden is. Via Karel de Grote en Byzantijnse rijk, Duitsland, Frankrijk, Engeland, VS doorgezet. (Achtergrond van blauwe banaan) Weer die estafette met tussendoor lage golven van decentralisatie. Maar iedere regio die een keer aan de top kwam viel nooit meer echt terug, maar bleef in het systeem. Het systeem netwerk werd wel steeds groter hierdoor. Bovendien bouwde het systeem voort op de vorige fases.
Oorspronkelijk was er 1 kerngebied in India, 3 kerngebieden in China, 2 in MO. Deze hebben zich (grote volksverhuizing en Hunnen) volgens de lijnen van de markt en door bevolkingsgroei uitgebreid richting Europa en daarna N. Amerika. De uitbreidingen gingen ook steeds gepaard met immigraties. N. Amerika is er bijgekomen wegens de vestiging van Europeanen.
Holland zal voorlopig nog in het systeem blijven zitten.